Parce cu den 2024 tambe mayoria prijs di comestibel ta sigui subi

The content originally appeared on: Diario

Trend aki ta uno mundial


Hopi famia reduciendo nan anochi di sali come 

ORANJESTAD (AAN): E ta un trend cu pa algun tempo caba por a wordo sinti.  Prijs di cierto cuminda den bleki cu par di aña pasa tabata wordo bendi pa menos di 6 Florin, awendia ya ta den e categoria di 11 Florin bay ariba.  Si bo kier bishita un restaurant luhoso, tin chens cu prijs di aperitivo mes no ta baha bao di $10 pa uno.  Y si bo pareha tin di usa pildora anticonceptivo tur luna, envez di 19 Florin pa un paki lo bo keda sorprendi cu awendia algun caminda ya el a pasa e nivel di 34 Florin.

   Pa 2024, ya for di luna di Januari caba por a sinti aumento di prijs cu tin biaha ta hasta pasa riba di 20 porciento, y esaki ta un indicacion cu inflacion ainda ta hopi leu pa slow-down por lo pronto.  Na Aruba e registro di ‘Bestaansminimum’ na Januari 2024 pa un hogar di 2 adulto y 2 mucha (edad 0 pa 15 aña) tabata 5.462 Florin, y e ta un subida compara cu e luna anterior.

   E cartera di cada ciudadano ta wordo ranca paki-paya, y cada uno tin di trata na mantene cera pa evita cu tin placa ta sali y bula bay for di dje, sin control alguno.  En general tambe, a mira cu den e region a indica recien cu inflacion a hasta afecta esnan cu ta bay vakantie, como cu pasashi y estadia di hotel y huur di auto, tur esey a conoce un subida di 19,6% compara cu loke nan tabata na Januari 2020.

   Desde cu Pandemia a dal mundo y afecta prijs di transporte di container, esaki a crea un efecto di domino cu a bin ta afecta tur cos.  Sin lubida e crisis awor na Canal di Panama, cu ta pone cu awor hasta potlood of schrift pa scol cu ta bin for di Asia cu container, lo por ta demasiado caro.  Hasta prijs di taira di auto procedente di Asia a conoce aumento drastico.

   Prijs di Restaurant: Prome cu e decada aki, den pasado hopi biaha ta cualkier aumento drastico di prijs di crudo tabata e factor importante pa tur cos subi di prijs.  Pero awor esey ya no ta e caso mas.  Tin algun negoshi na Aruba cu tin hasta dificultad pa traha y imprimi prijs di mercancia cu nan ta pone riba reki pa clientenan por sa ta cuanto e producto ta costa, of sikiera e prijs pa kilo.

   Restaurantnan mes tambe cada biaha ta haya nan ta imprimi Menu nobo, como cu prijs ta subi drasticamente.  Poco dia pasa un señora a keha riba social media, cu un order chikito di “Chicken Cutsmall” cu par di aña tabata costa 12,00 Florin… awendia tey ya caba na 18,50 Florin.  Por a compronde cu den luna di Maart, ta varios Restaurant na Aruba ta imprimi Menu nobo, ya cu tur cos ta subiendo di prijs.

   Chef a splica: Y manera un chef a splica, Restaurantnan tin dificultad pa haya empleado.  Awendia bo no por paga nan mas un salario abao igual cu epoca prome cu Covid-19.  Si bo salario ta abao, e empleadonan ta djis sali bay y busca otro trabao.  Pues ta obliga na hisa salario.

   Y esey ta un di e motibonan grandi pa aumento di prijs.  Pero tin di considera costo di comestibel tambe.  Te cu awor, e ta calcula cu promedio prijs di productonan cu nan ta busca di agencianan importador, a subi entre 25% te cu 40%.  Pero nan no por yuda, como cu tarifa di container pa importacion, y costo di transporte via barco ta pasando e blafon sin stop.

   Pero Restaurantnan ta haya nan ta paga cierto servicio cu un cliente normalmente lo no ni pensa riba dje, e.o. e companianan cu ta huur e servicio di Point-of-Sales, esta e computer cu printernan cu tur waiter y bartender ta anota bo pedido aden, pa asina e pedido pa cuminda sali imprimi den cushina, y pedido pa bebida sali imprimi na e Bar.  E prijs di e servicionan di Point-of-Sales aki a subi cu 200% te cu 300%.

   Sin lubida costo di prijs di coriente, awa, benta sushi afo, quimiconan pa dish washer, quimico pa desinfecta y haci restaurant limpi, tur eseynan a subi di entre 50% te cu 150%.   Prijs di azeta pa e deep fryer a subi cu 300% desde Covid-19.

   Pues pa e pober Restaurant por mantene e 7 te 12% di margen di ganashi (cu mayoria Restaurant ta atene na dje), e ora prijs di tur articulo riba Menu tin di subi cu 75%.

   Y pesey bo ta haya hendenan ta keha cu comemento na Restaurant a bira caro, pero no sa di e dolor di cabes inmenso pa por mantene cabez riba superficie di awa.

   Na Aruba keto bay tin dificultad pa haya trahador!  Bo ta topa cu algun persona cu simplemente ta tuma empleo, pero ta keda constant ocupa cu nan smartphone envez di yuda cliente, of demas colega.

   DIARIO a haya sa recien cu tin algun negoshi nobo di cuminda cu a habri cu ta cuminsa ofrece cuminda na “prijs di pueblo” na 10 Florin.  Nan ta negoshinan cu tin gastonan abao, y ta tratando di djis yuda comunidad cu ta pasando den momentonan dificil cu e inflacion aki.

  Y pesey mes ta un satisfaccion pa mira con diferente negoshi di cuminda, ta cuminza ofrece “Oferta Special” cada siman pa asina purba na mehora nan benta, pero lo principal ta pa trata na yuda comunidad cu de vez en cuando ta busca algo di come afo y lo por haye na un prijs cu no ta destrui nan cartera.  E ora ta comunidad y comerciante ta sali gana un poco aki.