Local News

Investigacion recien ta revela rastro di Sefarditanan den pasado di Aruba

15 April 2025
This content originally appeared on Diario Online.
Promote your business with NAN

Entrevista cu Antropologo y Historiado, Blanca De Lima:

*Estudio ta trece claridad riba e aporte hudiu-sefardita na Aruba den siglo XVIII-XIX 

ORANJESTAD (AAN):   Recientemente a keda publica den e revista Brasilero 'Arquivo Maaravi' (Revista Digital de Estudos Judaicos da UFMG) un articulo masha interesante cu e titulo Sefartidas en Aruba: al rescate de una historia (XVIII-XIX).

            E articulo aki ta e resumen di e investigacion realisa door di dr. Blanca De Lima Urdaneta, Historiado y Antropologo Social cu un amplio trayectoria profesional na Venezuela, Mexico y otro paisnan.

            For di 7 aña pasa, Blanca de Lima ta residencia na Aruba for di unda e ta sigui realisa su investigacionnan.  Naci na estado Falcon, Venezuela y tambe cu nacionalidad Spaño e ta conta di e motibonan cu a inspir'e pa haya sa mas di e conexionnan entre estado Falcon y e islanan ABC.

              Den entrevista exclusivo cu DIARIO el a splica mas tocante e investigacion cu el a caba di publica y el a duna di conoce cu progresivamente, a traves di e investigacionnan a conoce hopi mas aspecto di e bida economico, social y cultural di e islanan Aruba, Bonaire y Corsou.

            Su prome acercamento tabata cu Corsou. Tin miles di documento cu ta conecta estado Falcon cu Corsou, a remarca. El a studia y ta sigui studia hopi di cerca e comercio entre estado Falcon y Corsou, cu a fungi den e epoca Colonial como e "isla madre" y centro economico, administrativo, politico cu tabata marca e pauta pa e otro islanan.

            Ora cu Blanca a bin biba na Aruba su enfoke a dal un buelta y a inicia su interes den e historia di Aruba. Pa motibo cu durante hopi aña a traha riba e tema economico, a topa un y varios biaha cu e 'sefarditanan' (sefardi/sefardita) cu a biba na e islanan ABC, Blanca De Lima a splica.

            E sefarditanan tabata comerciantenan poderoso den terminonan general. E prome pensamento cu a bin den su cabes tabata pa bishita Archivo Nacional Aruba caminda el a haya un tremendo acogida mescos cu e aporte brinda pa Iglesia Catolico.

            De Lima a agrega cu mas di 30 aña el a dedica na haci estudionan riba e relacionnan entre Venezuela y e islanan ABC y loke e sefarditanan a haci na Aruba pasobra semper e enfoke tabata riba kico e sefarditanan a haci na Corsou.

            Asina el a acerca mas y mas na e tema y cuminsa haya mas documentonan. Na dado momento el a compila e cantidad suficiente di material como tambe suficiente espacio di reflexion y a cuminsa skirbi. Tocante e sefarditanan na Aruba tin masha tiki informacion, Blanca a remarca. 

Kendenan tabata e sefarditanan?

            E sefarditanan tabata un grupo di hudiu cu su origen ta di Spaña y Portugal. Nan a yama “sefardita” pa motibo cu “Sefarad” ta un palabra antiguo cu ta referi na Spaña den idioma Hebreo.

            Despues cu nan a ser forsa pa bandona Spaña den aña 1492 (cu e Edicto di Alhambra) y Portugal poco despues, hopi di nan a huy pa paisnan manera Turkia, Maruecos, Hulanda, Corsou y otro luganan den Caribe y Medio Oriente.

            E sefarditanan a trece cu nan un cultura rico, idioma propio (cu yama Ladino of Hudiu-Spaño), y un manera special di practica nan fe hudiu. Na Corsou, por ehempel, e sefarditanan tabatin un rol hopi importante den historia y desaroyo di e isla. 

Investigacion riba e sefarditanan na Aruba

            Mirando e bashi di informacion cu tabatin pa loke ta Aruba, Blanca De Lima a dicidi cuminsa yena esaki. Asina el a haya nombernan, gruponan familiar, actividadnan economico, conexionnan cu estado Falcon y cu peninsula di Paraguana.

            Asina a surgi di manera casi automatico e texto, De Lima a expresa.

            Keda pendiente ya cu den un otro articulo lo sigui elabora riba e entrevista aki cu Blanca De Lima y su investigacion tocante e sefarditanan na Aruba.